تعادل = تَنگ سازی حدود آشوب (186-003)

قانون حاکم بر کیهان، قانون افزایش بی نظمی است. یکی از ایجاباتی که این قانون دارد این است که وضعیت کنونی کیهان بی نظم است. کیهان بی نظم است و ما آدمیان بعنوان بخشی از این کیهان، بتبع بی نظم هستیم. اما ما موجوداتی زنده ایم. زندگی گویا نوعی حرکت در خلاف جهت این بی نظمی است.

ما زنده ایم و تلاش می کنیم که زنده بمانیم و همین تلاش بنوعی کوششی در راستای منظم بودن است. اگرچه بی نظمی خودبخود است اما نظم خودبخود ایجاد نمی شود، برای رقم زدن این نظم می بایست که انرژی صرف شود. برای همین است که موجودات زنده تغذیه می کنند زیرا به انرژی حاصله از این تغذیه برای رقم زدن این نظم محتاجند. زندگی بنوعی فرار موقتی از دست بی نظمی حاکم بر جهان است. وقتی زندگی به پایان می رسد، این نظم در بی نظمی فراگیر مستحیل شده و آنکس که می میرد تماما بی نظم گشته است.

ما اگرچه زنده و در ظاهر منظمیم اما همین نظم نیز از درون مقوله ای آشوبناک است. این یعنی اینکه همین ذاتِ آشوبناکِ بودن است که بی نظمی نهایی (مرگ) را در این نظم موقتی (زندگی) رقم می زند. ما موجودات زنده در مقابل بی نظمی جهان قد علم کرده و موقتا منظم قلمداد می گردیم. البته این نظم موقتی است و روزی دوباره در این بی نظمی فراگیر گم خواهیم شد. مدت پایداری نظم نسبی وجود ما در مقایسه با مدت پایداری بی نظمی مطلق حاکم بر جهان عملا همچون عمر یک شراره ی آتش در فضای تاریک یک غار باستانی است. این جرقه ی زندگی در این سرای ظلمات وجود، جرقه ی کوتاهی است اما همین جرقه خود، همه چیز است.

می توان نظم را کمال یک وجود زنده دانست و تکامل یعنی تلاش در راستای مهیا نمودن نظم. جسم ما خودکار به دنبال برقراری این تکامل یعنی نظم متعادل است. جسم ما می خواهد که متعادل باشد، از این رو خود را کنترل می کند. این کنترل، نوعی کنترل خودکار است. روان ما نیز بخشی از این حیات است. آن نیز برای باقی ماندن محتاج نظم است، همانطور که پیشتر اشاره شد زندگی یعنی نظم، نظم یعنی تعادل و تعادل نیز همان کمال مطلوب است.

پس کمالخواهی یک ارگانیسم زنده یعنی همان کنترل لازم برای تعادل جویی آن. تعادل مقوله ای بودنی نیست بلکه مبحثی شدنی است. این یعنی اینکه متعادل بودن یعنی متعادل شدنی دایمی. هیچ چیزی متعادل نیست مگر اینکه متعادل شود و این شدن را آنقدر ادامه دهد که گویا در نظر خود و دیگران متعادل است. تصویر هویدا بر روی یک صفحه ی نمایشگر اگرچه ثابت بنظر می رسد اما در ثانیه به دفعات غیب شده و ظاهر می گردد اما سرعت این غیبت و ظهور آنقدر بالاست که ما گمان می کنیم که همیشه آنجاست.

تعادل هم در زمان برقراری در کسری از زمان به هم می خورد ولی دوباره خود را باز می یابد و همین بازیافتن های سریع است که توهم برقراری دایمی آن را سبب می شود. پس برای برقراری تعادل می بایست انرژی مصروف کرد. این انرژی در ساحت روان همان خودآگاهی و یا عنصر اراده است. ما می بایست که برای متعادل بودن و در نتیجه ی آن کامل بودن اراده خرج کنیم. اراده ی ما می بایست در پس این کمالخواهی ما باشد. اولین قدم در این راستا، تعریف تعادل و سپس کنترل آن است. هر کسی تعریف متفاوتی از تعادل دارد.

از نگرگاه ….. تعادل می بایست بر اساس عقل و تجربه تعریف شود. این صرفا تعریفی است، نظری! وجاهت عملی دادن به این تعاریف یعنی بازتعریف آن ها در چارچوب رویه ها. رویه ها ضمانت اجرایی شدن این تعاریف هستند. عمده ی کارهایی که از ما سر می زنند ناخودآگاه بوده و محصول بی نظمی ما هستند. بی نظمی جهانی خود را در ناخودآگاه ما متجلی می کند و نظم مرتبط با زندگی خود را در اراده و خودآگاهی ما نشان می دهد. روان ما همچون هر چیز دیگری مرتبط با ما (متاثر از قوانین کیهان) در نهاد خود آشوبناک و نامنظم است و نظم دهی به آن یعنی به کار انداختن رویه هایی در راستای تنگ تر کردن حدود این آشوب.

برای تنگ تر کردن حدود آشوب نخست می بایست که این حدود را شناخت و سپس آن ها را بمدد اراده (کنترل و یا بعبارت ساده تر) تنگ تر کرد. قطعا هرگز نمی توان آشوب حاکم بر مجموعه ی ذهن – روان را از بین برد اما می توان با اراده نمودن دایمی این حدود را برآورد کرده و سپس تنگ تر و تنگ تر نمود. تعادل ما در گرو تنگ تر کردن (کنترل) حدود این آشوب (خائوس) ذاتی است. وقتی تعادل کسی به هم می خورد، حدود این آشوب در حال گسترش است و زمانیکه کسی می میرد گویا این حدود به حداکثر مجاز خود رسیده اند.

رویه های جهان بینی تا زمانی به کار می آیند که ما بتوسطشان بتوانیم این حدود آشوب را تنگ تر کنیم. تلاش در راستای منظم بودن، متعادل بودن و در نتیجه ی آن ها متکامل بودن، تلاشی در راستای کنترل و کاهش حدود این آشوب و بعبارتی افزایش نظم است. اصل آنتروپی یعنی افزایش بی نظمی و این بی نظمی ذاتی آشوبناک دارد. موجود زنده می بایست برخلاف این اصل حرکت کند. یعنی بی نظمی خود را کاهش داده و سطح انرژی خود را بالا برد. این مهم محقق نمی شود جز با اراده کردن در راستای تنگ تر کردن حدود آشوبِ حاکم بر این سیستم. این حرکت، خودِ حیات است.

….. همین را می گوید. می گوید که تعادل خود را تعیین کن. این تعریف در گرو شناختن حدود آن است. سپس رویه هایی را به کار انداز تا تا این تعاریف نظری در بستر زندگی اجرایی شوند و بتوسط آن ها با تنگ تر کردن حدود بی نظمی خود در زندگی، نظم مطلوب را که کمالت در گرو آن است، فراهم آور… جایی که بی نظمی نباشد، گویا جولانگاه نظم است. وقتی حدود بی نظمی آشوبناک در زندگی ما کاهش می یابد گویا نظم سیستم در حال افزایش است. نیک می دانیم که منابع انرژی آدمی محدودند، پس نظم دهی نمی تواند که جریانی همیشگی باشد. خوشبختانه ناخودآگاه آدمی مقوله ای سیال بوده و از این نظم خودآگاه تاثیر می پذیرد.

با اراده کردن دایمی و مشق نمودن تعادل مطلوب، ناخودآگاه تاثیر پذیرفته و در غیاب اراده، آن نظم را بشکل نسبی دنبال می کند. اگر رودی با اراده ی خود مسیری را بر سطح زمین باز کند، دیگر بدون اراده نیز همچنان از همان مسیر جاری خواهد شد. تمام مطلب به همین سادگی است که آدمی بهتر است در همین جا و از همین حالا (فارغ از ملاحظات مکانی و زمانی) با اراده ی خویش به تعریف خود از نظم پایبند مانده تا از سر آن، حدود بی نظمی خود را کاهیده و آشوب را در هستی خویش سرکوب کند.